De regio Oost-Achterhoek kent een goede traditie van samenwerking tussen gemeenten en het onderwijs. Toen de eerste contouren van de invoering van passend onderwijs en de transitie van de jeugdzorg duidelijk werden, sloegen gemeenten, jeugdhulpinstellingen, scholen en samenwerkingsverbanden passend onderwijs de handen ineen. Gezamenlijk zijn zij erin geslaagd om op een integrale manier de hulp en ondersteuning aan kinderen, jongeren en gezinnen te organiseren, thuis én op school.
Op welke vraag of behoefte geeft dit praktijkvoorbeeld antwoord?
Het doel van deze aanpak is op een effectieve manier de juiste ondersteuning te organiseren voor kinderen, jongeren en gezinnen.
Door vanuit één visie ondersteuning te bieden, zichtbaar en benaderbaar te zijn en een goede afstemming slagen gemeenten, onderwijs en jeugdhulp erin om aan te laten sluiten bij de ondersteuningsvragen vanuit het gezin en de school.
Hoe werkt het?
Allereerst is er gewerkt aan een gezamenlijke visie op de rol van het onderwijs en de jeugdhulp bij de ontwikkeling van kinderen en jongeren. De kernvraag daarbij was: wat vinden wij belangrijk voor onze kinderen en jongeren? Deze gedragen visie was de onderlegger voor het succesvol ontwikkelen van het Ondersteuningsteam Jeugd en Gezin (OT) en het integraal arrangeren.
Het OT is een team van generalistisch werkende professionals dat snel en laagdrempelig inzetbaar is bij signalen of zorgvragen van kinderen, jongeren en gezinnen (0 tot 23 jaar). Door de nauwe samenwerking met het onderwijs komen veel vragen bij het team binnen via de scholen, maar ook kinderen en ouders zelf kunnen direct contact opnemen met het OT, net als professionals als huisartsen, jongerenwerkers of medewerkers van een peuterspeelzaal. Voor al deze vragen is het OT bereikbaar via een centraal telefoonnummer 088-8118118. Hierdoor kunnen zowel ouders als leerkrachten en intern begeleiders gemakkelijk in contact komen met het OT en zijn zij goed benaderbaar.
Andere belangrijke elementen in deze succesvolle samenwerking zijn: de regisserende rol van de OT-medewerker, het werken met hetzelfde ict-systeem en de nauwe samenwerking tussen de OT-medewerker en de jeugdconsulenten, waardoor ouders niet twee keer hetzelfde verhaal hoeven te vertellen. Ook is er een nauwe samenwerking met het onderwijs in de regio. Met het OT hebben de 52 basisscholen in het Samenwerkingsverband Oost Achterhoek te maken met één meld- en aanspreekpunt. De middelbare scholen in de drie gemeenten hebben vaste aanspreekpunten in het OT. Er zijn geen afspraken over de aanwezigheid van de OT-medewerkers op de scholen, maar voor het team is goed contact met alle scholen een van de belangrijkste prioriteiten. De manager en OT-medewerkers nemen op eigen initiatief contact op met de scholen en gaan er regelmatig langs. OT-medewerkers zijn beschikbaar voor advies en consultatie door leerkrachten en intern begeleiders. Uitgangspunt is dat het OT bij elk intern Zorgteam overleg aanwezig is en bij werkoverleggen van de intern begeleiders binnen het samenwerkingsverband.
De toestemming van ouders om informatie uit te wisselen wordt altijd gevraagd. Als een kind een zorg- of ondersteuningsvraag heeft die schooloverstijgend is en verder gaat dan alleen het kind, vraagt de school toestemming aan de ouders om contact op te nemen met het ondersteuningsteam. Als een zorgvraag eerst bij het ondersteuningsteam binnenkomt en de OT-medewerker wil weten hoe het met een kind op school gaat, vraagt de OT-medewerker toestemming aan de ouders om contact op te nemen met de school. In de praktijk blijkt dat ouders zelden bezwaar hiertegen hebben en levert daarom weinig belemmeringen op.
Met wie wordt samengewerkt?
Gemeenten, jeugdhulp en onderwijs en in de praktijk met ouders en kinderen en jongeren.
Was de doelgroep betrokken bij de ontwikkeling?
Uitgangspunt is een gezinsplan. Deze wordt zoveel mogelijk gezamenlijk opgesteld.
Wat levert het op?
Door de nauwe samenwerking met het onderwijs weet het ondersteuningsteam bijna alle doelgroepen goed en laagdrempelig te bereiken. In de drie gemeenten zijn onderwijsinstellingen de belangrijkste verwijzers naar het ondersteuningsteam.
Ouders kunnen makkelijk en laagdrempelig bij de school hun zorgen neerleggen. Het team bekijkt dan via een brede intake of er meer aan de hand is, neemt de regie naar zich toe en zorgt ervoor dat het gezin die ondersteuning krijgt die het nodig heeft.
De meeste OT-medewerkers komen regelmatig langs bij de scholen waarvoor zij de vaste contactpersoon zijn. Zo kunnen de scholen ook consultatief, zonder direct naam en toenaam te noemen, een casus bespreken.
Is de borging geregeld?
Als betrokken partijen moeilijk overeenstemming vinden over praktische of financiële aspecten, dan kunnen ze terugvallen op de inhoud, waarover ze het wel eens zijn.
Er zitten bestuurders en professionals met lef. Zij zetten het kind, de jongere en het gezin centraal en beschouwen processen, regels en budgetten als ondergeschikt. Past een goede oplossing voor een kind of jongere niet bij de regels, dan moeten de regels aangepast worden.
Doordat OT-medewerkers regelmatig aanwezig zijn op de scholen, kunnen docenten, intern begeleiders of zorgcoördinatoren, en ouders gemakkelijk bij hen terecht voor advies of consultatie. Hierdoor is er een goede basis gelegd voor de verdere samenwerking.
De scholen hebben voor het grootste deel van hun leerlingen, die in verschillende gemeenten wonen, te maken met één ondersteuningsstructuur en één aanspreekpunt, in plaats van met verschillende wijk- of buurtteams op basis van postcode. Dit zorgt ervoor dat men elkaar weet te vinden nu en in de toekomst.
Hoe is het gefinancierd?
Op bestuurlijk niveau werken gemeenten en onderwijs nauw samen aan het Ondersteuningsteam Jeugd en Gezin. Formeel is de gemeente verantwoordelijk voor het ondersteuningsteam, omdat de OT-medewerkers in dienst zijn van de gemeenten. Maar daarbij zijn de betrokkenheid van het onderwijs en de samenwerking tussen onderwijs en gemeenten formeel vastgelegd in een convenant. Voor de aansturing van het ondersteuningsteam is een stuurgroep gevormd, bestaande uit wethouders, 1 vertegenwoordiger van de managers en de manager OT. De manager van het ondersteuningsteam schuift als adviseur aan bij de regiegroep. In de stuurgroep zitten de drie verantwoordelijke wethouders van de betrokken gemeenten met hun ambtelijke ondersteuning en de vertegenwoordigers van de onderwijsbesturen van de samenwerkingsverbanden.
Tips
De kracht van deze samenwerking is o.a. het werken vanuit een gedeelde en gedragen visie, het directe contact en de laagdrempelige benadering van het ondersteuningsteam. Een valkuil kan zijn dat de laagdrempeligheid van het team ervoor zorgt dat het problemen van anderen gaat oplossen. Een voorbeeld hiervan wordt genoemd door een van de beleidsmedewerkers van de gemeente Oost Gelre:“Soms heb je situaties waarin school en ouders het oneens zijn, bijvoorbeeld over de begeleiding van een leerling met dyslexie. Het team moet alert zijn dat het daarin niet een rol gaat spelen; de school heeft immers een eigen vertrouwenspersoon en klachtencommissie. Laagdrempelig is heel belangrijk, maar het ondersteuningsteam moet niet de probleemoplosser van een ander worden.” Het is dan ook goed om hier scherp op te zijn binnen de samenwerking.
Meer weten?
School en wijk in de praktijk – Ondersteuningsteam Oost-Achterhoek: thuis én op school (pdf-document op nji.nl)
Contactgegevens:
Jeroen Stevens manager Ondersteuningsteam Jeugd en Gezin Oost-Achterhoek
jeroenstevens@ondersteuningsteamoa.nl 06 10620142
www.ondersteuningsteamoa.nl
